Stanowisko Rady Agencji Badań Medycznych w sprawie poruszania problematyki eksperymentów w debacie publicznej.
Rada Agencji Badań Medycznych z dużym niepokojem przyjęła pojawiające się w ostatnich dniach w debacie publicznej, w tym na forum Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, wypowiedzi przedstawicieli klasy politycznej odnoszące się do problematyki tak zwanych „eksperymentów na ludziach” prowadzonych w Agencji Badań Medycznych. Pozostawiając politykom wszystkich opcji oczywiste prawo krytyki działania wszystkich instytucji publicznych, apelujemy - jako lekarze i naukowcy - o niewprowadzanie do debaty określeń podważających zaufanie opinii publicznej do setek i tysięcy badań naukowych (eksperymentów) i klinicznych prowadzonych przez polskie ośrodki naukowe i medyczne na terenie RP.
Należy wyjaśnić, że badania kliniczne oraz eksperymenty medyczne były i są powszechnie prowadzone przez tysiące polskich lekarzy i naukowców zatrudnionych w uczelniach medycznych, instytutach badawczych, szpitalach i gabinetach lekarskich. Badania te są finansowane albo przez wymienione powyżej instytucje albo podmioty komercyjne albo państwowe instytucje, takie jak Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju czy (od 2 lat) Agencja Badań Medycznych. Chcemy więc uświadomić klasie politycznej i opinii publicznej, że prowadzenie eksperymentów medycznych i badań klinicznych nie jest żadnym ewenementem ani tym bardziej czymś z założenia negatywnym. Wręcz przeciwnie - jest powszechną praktyką i podstawą jakiejkolwiek naukowej działalności medycznej, bez której traci sens funkcjonowanie polskich uczelni medycznych, instytutów naukowych i szpitali. Co ważne, prowadzenie badań klinicznych w Polsce ściśle regulują przepisy ustawy: Prawo farmaceutyczne (Ustawa z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r., poz. 944), a eksperymentów medycznych - Ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2020 r., poz. 514). Co więcej, ani badanie kliniczne ani eksperyment medyczny nie może rozpocząć się bez szczegółowej analizy i akceptacji odpowiedniej komisji bioetycznej, a następnie bez świadomej zgody pacjenta na udział w badaniu. Dodajmy też, że udział w badaniach klinicznych czy w eksperymentach medycznych, poza aspektem rozwojowym, daje dla wielu pacjentów z chorobami zagrażającymi życiu i zdrowiu unikalny dostęp do innowacyjnych terapii. Pamiętajmy też, że stosowane współcześnie metody leczenia są efektem prowadzonych w przeszłości eksperymentów medycznych z udziałem ludzi. Bez tych ważnych badań nie ma możliwości opracowywania i wdrażania nowych metod leczniczych, z których korzysta cała ludzkość. Należy podkreślić, że rzetelnie prowadzone badania naukowe zgodnie z obowiązującymi regulacjami i standardami dobrej praktyki, ze szczególnym uwzględnieniem prawa pacjentów do jasnej i wyczerpującej informacji, dobrowolności uczestnictwa i możliwościi rezygnacji na każdym etapie badania, są podstawowym motorem postępu i rozwoju współczesnej medycyny.
Apelujemy o to, by w debacie publicznej nie tworzyć wokół eksperymentów medycznych czy badań klinicznych, prowadzonych przez polskich lekarzy i naukowców, aury podejrzliwej wyjątkowości czy domniemania przestępstwa. Nadawanie pejoratywnego znaczenia określeniu „eksperyment” obniża zaufanie opinii publicznej do nauki i naukowców oraz podważa fundamenty rozwoju nowoczesnej polskiej medycyny.
W imieniu Rady Agencji Badań Medycznych
Przewodniczący Rady
Prof. Marcin Moniuszko