Innowacyjna terapia w leczeniu mięsaków tkanek miękkich: immunoterapia i radioterapia w badaniu EFTISARC-NEO – wspieranym przez Agencję Badań Medycznych
Mięsaki tkanek miękkich (MTM) to grupa rzadkich, ale wyjątkowo agresywnych nowotworów złośliwych, wywodzących się z tkanek mezenchymalnych, takich jak mięśnie, tłuszcz, tkanka włóknista czy naczynia krwionośne. Mimo że stanowią tylko około 1% wszystkich nowotworów złośliwych u dorosłych, ich leczenie nadal pozostaje dużym wyzwaniem klinicznym. W Polsce rocznie diagnozuje się około 1000 nowych przypadków MTM, a standardowa terapia oparta na chirurgii i radioterapii często okazuje
się niewystarczająca – u 30% chorych dochodzi do nawrotu choroby.
W obliczu tych wyzwań zespół ekspertów z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowego Instytutu Badawczego w Warszawie pod przewodnictwem dr n. med. Katarzyna Kozak realizuje innowacyjne badanie kliniczne II fazy – EFTISARC-NEO. Celem badania jest ocena skuteczności i bezpieczeństwa zastosowania innowacyjnego leczenia neoadiuwantowego – połączenia immunoterapii (pembrolizumabu i eftilagimodu alfa) z radioterapią – u chorych z miejscowo zaawansowanymi mięsakami tkanek miękkich.
„Immunoterapia przedoperacyjna to potencjalny przełom w leczeniu chorych na mięsaki tkanek miękkich” – mówi Główna Badaczka dr n. med. Katarzyna Kozak
Wsparcie Agencji Badań Medycznych – klucz do przełomu klinicznego
Agencja Badań Medycznych pełni strategiczną rolę w rozwoju niekomercyjnych badań klinicznych w Polsce. Jej wsparcie dla EFTISARC-NEO to przykład zaangażowania
w projekty, które odpowiadają na realne i pilne potrzeby zdrowotne pacjentów. Finansowanie ze środków ABM umożliwiło realizację złożonego protokołu badania, który nie byłby możliwy bez publicznego mecenatu.
Badanie EFTISARC-NEO to nie tylko innowacyjne podejście terapeutyczne, ale także krok w stronę uniezależnienia polskiej nauki od komercyjnych sponsorów zagranicznych
i zwiększenia dostępności nowoczesnych terapii dla pacjentów w Polsce.
Rationale: potrzeba zmiany paradygmatu leczenia mięsaków
W leczeniu mięsaków podstawową metodą postępowania pozostaje chirurgiczne wycięcie guza z zachowaniem marginesu onkologicznego. U pacjentów z guzami o wysokim stopniu złośliwości (G2/G3), o średnicy powyżej 5 cm, obowiązujące wytyczne (ESMO, ASCO, ASTRO) rekomendują także radioterapię przed- lub pooperacyjną.
Mimo tego, u około połowy chorych dochodzi do nawrotu – lokalnego lub z przerzutami odległymi, głównie do płuc. W przypadku rozsiewu nowotworu, rokowania są złe, ponieważ chemioterapia daje ograniczone efekty.
Badania takie jak SARC028, PEMBROSARC i TRAMUNE wykazały, że niektóre podtypy mięsaków mogą być wrażliwe na immunoterapię. Dlatego zespół badawczy
w EFTISARC-NEO zdecydował się przetestować immunoterapię nie w stadium zaawansowanym, lecz na wczesnym etapie leczenia – przed operacją, z nadzieją na zwiększenie skuteczności terapii i zmniejszenie ryzyka nawrotu.
Charakterystyka badania EFTISARC-NEO
EFTISARC-NEO to otwarte badanie II fazy prowadzone u dorosłych pacjentów z mięsakami tkanek miękkich zlokalizowanymi w obrębie kończyn lub tułowia.
Do badania zakwalifikowano 40 chorych z guzami pierwotnymi lub wznową miejscową
po wcześniejszym leczeniu chirurgicznym, bez obecności przerzutów odległych.
Eksploracyjne analizy zakładają ocenę biomarkerów immunologicznych i molekularnych
oraz badania korelacji pomiędzy ich obecnością a skutecznością leczenia.
Wstępne wyniki i perspektywy rozwoju
Rekrutacja pacjentów zakończyła się w styczniu 2025 r. Wstępne dane zaprezentowane na konferencji CTOS 2024 (San Diego, USA) wskazują na niski odsetek żywych komórek nowotworowych w resekowanych zmianach, co może świadczyć o silnej aktywności zastosowanej kombinacji terapeutycznej. Kluczowe będzie przeanalizowanie danych dotyczących przeżycia wolnego od nawrotu. Ostateczna odpowiedź, mierzona przeżyciem wolnym od nawrotu, będzie jednak możliwa do oceny po zakończeniu okresu obserwacji klinicznej. Niemniej już teraz wiadomo, że zastosowanie immunoterapii przedoperacyjnej otwiera nowe możliwości – pozwala bowiem na dokładną ocenę wpływu terapii na samą tkankę nowotworową, co z kolei może dostarczyć cennych danych do planowania kolejnych badań klinicznych w bardziej zaawansowanych stadiach choroby..
Znaczenie badania EFTISARC-NEO dla przyszłości onkologii w Polsce
Wsparcie Agencji Badań Medycznych umożliwia realizację projektów badawczych takich jak EFTISARC-NEO, które mogłyby nie zostać zrealizowane w warunkach komercyjnych.
Dzięki finansowaniu ze środków ABM możliwe było:
- sfinansowanie leczenia pacjentów nowatorskimi lekami,
- pozyskanie i analiza materiału biologicznego,
- integracja terapii immunologicznej z klasycznymi metodami onkologii.
„Badanie EFTISARC-NEO to przykład zastosowania nowoczesnych koncepcji terapeutycznych w leczeniu chorób rzadkich. Przesunięcie immunoterapii do wcześniejszych faz leczenia oraz jej połączenie z radioterapią to nie tylko próba poprawy rokowania w grupie pacjentów wysokiego ryzyka, ale również szansa na głębsze zrozumienie biologii mięsaków tkanek miękkich. W obliczu ograniczonych opcji terapeutycznych, takie badania otwierają nowe możliwości leczenia i stanowią ważny krok w kierunku personalizacji terapii onkologicznej.” – podsumowuje główna badaczka dr n. med. Katarzyna Kozak.
