Z jakich źródeł czerpać wiedzę na temat badań klinicznych?
Onkologia jest obszarem medycyny, w którym prowadzona jest bardzo duża liczba badań klinicznych. Każdego roku powstają innowacyjne strategie leczenia nowotworów oraz nowe cząsteczki, które w przyszłości mogą być wykorzystane jako składniki leków. Większość z nich nie znajduje zastosowania w praktyce, ale niewielka część – po wieloletnich badaniach zakończonych rejestracją – staje się dostępna dla pacjentów jako nowy standard leczenia.
Najważniejszą korzyścią dla pacjenta onkologicznego biorącego udział w badaniu klinicznym jest szansa na wczesny dostęp do nowej terapii. Możliwość skorzystania z dodatkowego leczenia jest szczególnie ważna, gdy standardowe metody wykorzystywane w praktyce klinicznej nie przynoszą pożądanych efektów.
Udział w badaniach wiąże się wieloma pytaniami i wątpliwościami, na które pacjenci oraz ich rodziny poszukują odpowiedzi. Z jakich źródeł czerpać rzetelną wiedzę na temat badań klinicznych?
Gdzie szukać informacji o badaniach klinicznych?
Prowadzenie badań klinicznych w Polsce regulują akty prawne polskie i międzynarodowe, które mają na celu m.in. ochronę ich uczestników. Dodatkowo wszystkie badania realizowane są z zachowaniem wytycznych Dobrej Praktyki Klinicznej (ang. Good Clinical Practice – GCP), które stanowią międzynarodowy standard etyczny i naukowy w zakresie planowania, dokumentowania i ogłaszania wyników badań klinicznych. Zasady GCP są swoistą publiczną gwarancją właściwej ochrony praw oraz zachowania bezpieczeństwa i dobrostanu osób uczestniczących w badaniu, jak również wiarygodności danych pochodzących z badań.
Prawnym regulacjom podlegają m.in. metody informowania i włączania uczestników do badań klinicznych. Wybrane przez sponsora czy organizatora środki dotarcia do potencjalnych uczestników muszą spełniać restrykcyjne kryteria i wymagają pozytywnej opinii Komisji Bioetycznej.
Skąd czerpać wiedzę na temat aktualnie prowadzonych badań klinicznych? Pierwsze kroki zawsze warto skierować do lekarza prowadzącego lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Rozmowa z nimi może okazać się bardzo owocna, szczególnie dla pacjentów, którzy wcześniej nie mieli bezpośredniej styczności z tym tematem. Pomocą służy również Internet - korzystając z wyszukiwarek badań klinicznych, można uzyskać wiedzę na temat aktualnie prowadzonych badań. Tradycyjną metodą jest znalezienie danych ośrodka prowadzącego badania kliniczne i bezpośredni kontakt w celu zdobycia informacji o możliwości zakwalifikowania do badania.
Wybrane polskojęzyczne bazy danych o badaniach klinicznych:
Wybrane angielskojęzyczne bazy danych o badaniach klinicznych
- U.S. National Library of Medicine ClinicalTrials.gov
- Europejska Agencja Leków (EMA) ClinicalTrialsRegister.eu
- Światora Organizajca Zdrowia - WHO, apps.who.int
- Cancer Research Institute - badania kliniczne dotyczące immunoterapii
Agencja Badań Medycznych – niekomercyjne badania kliniczne
Instytucją, która od kilku lat wspiera polski rynek badań klinicznych, między innymi poprzez finansowanie realizacji niekomercyjnych badań klinicznych jest Agencja Badań Medycznych (ABM). Badania prowadzone przy współpracy z ABM dotyczą kluczowych obszarów medycyny i są odpowiedzią na najpilniejsze potrzeby terapeutyczne polskiego społeczeństwa. Zachęcamy do zapoznania się z najważniejszymi badaniami klinicznymi w obszarze onkologii, finansowanymi ze środków pozyskanych od ABM, które zostały opisane w poprzednim artykule.
Agencja Badań Medycznych jest również zaangażowana w działalność propacjencką tworząc serwis Pacjent w Badaniach Klinicznych (Facebook PwBK). Jego celem jest dostarczenie wiedzy o badaniach klinicznych pacjentom oraz ich rodzinom. W serwisie dostępne są informacje na temat standardów, procedur i wymagań dotyczących procesu prowadzenia badań klinicznych, treści związane z udziałem w badaniu klinicznym, historie uczestników badań, jak również odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania zaprezentowane w przystępny sposób. Serwis powstał, aby pacjenci mogli otrzymać wiarygodne informacje na temat badań klinicznych, na podstawie których będą mogli podejmować decyzje związane z uczestnictwem w badaniu klinicznym.
Artykuł powstał w ramach obecnie prowadzonej kampanii społecznej o charakterze informacyjno-promocyjnym dotyczącej realizowanych projektów B+R z dziedziny nauk medycznych, w tym z obszaru onkologii. Kampania społeczna jest realizowana przez Agencję Badań Medycznych oraz finansowana ze środków Ministra Zdrowia.